Na Politechnice Rzeszowskiej otwarto Centrum Obserwacyjne Polskiej Agencji Kosmicznej

Obserwatorium powstało na mocy porozumienia zawartego pomiędzy POLSA a Politechniką Rzeszowską w 2022 r. Budowa została sfinansowana z dotacji celowej Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

Centrum Obserwacyjne w Bezmiechowej to kolejny krok w rozwoju polskiego sektora kosmicznego i umacnianiu roli Polskiej Agencji Kosmicznej w międzynarodowych działaniach na rzecz bezpieczeństwa w przestrzeni kosmicznej. Jak podkreślał prof. Grzegorz Wrochna, prezes POLSA: "Dzięki współpracy z Politechniką Rzeszowską i wsparciu Ministerstwa Rozwoju i Technologii tworzymy unikatowe miejsce, które umożliwi prowadzenie obserwacji i testów, a dodatkowo stanie się ośrodkiem szkoleniowym dla przyszłych kosmicznych kadr". Wybór Bezmiechowej na siedzibę obserwatorium nie był przypadkowy, Politechnika Rzeszowska jest bowiem jedną z wiodących uczelni w kraju pod względem realizowanych badań i kształcenia w zakresie lotnictwa i kosmonautyki. "Na naszej uczelni są prowadzone zaawansowane badania zarówno w obszarze technologii kosmicznych, jak i technik satelitarnych. Centrum Obserwacyjne Polskiej Agencji Kosmicznej w Bezmiechowej z pewnością przyczyni się do dalszego ich rozwoju, a także do kształcenia kadr dla sektora kosmicznego w Polsce w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa kosmicznego. Uczelnia wspiera lokalne inicjatywy, takie jak regionalne konsorcjum ESA BIC i projekt SATSDIFACTION, oraz inicjatywy studenckie, np. kół naukowych, które kształtują przyszłych inżynierów kosmicznych. Bezmiechowa już jest znanym ośrodkiem szybowcowym w całym kraju, a współpraca z Polską Agencją Kosmiczną spowoduje jeszcze większe nim zainteresowanie" - mówił rektor naszej uczelni prof. dr hab. inż. Piotr Koszelnik.

W wydarzeniu uczestniczyli również parlamentarzyści i przedstawiciele władz regionu: posłowie Adam Dziedzic i Piotr Uruski, wojewoda podkarpacki Teresa Kubas-Hul i marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl. Uczelnię podczas otwarcia reprezentowali również: prorektor ds. rozwoju i współpracy prof. dr hab. inż. Jarosław Sęp, dziekan Wydziału Budowy Maszyn i Lotnictwa dr hab. inż. Adam Marciniec, prof. PRz, prof. dr hab. inż. Tomasz Rogalski, dr hab. inż. Andrzej Majka, prof. PRz, kanclerz mgr inż. Andrzej Sowa, a Polską Agencję Kosmiczną wiceprezes płk Marcin Mazur i dyrektor Oddziału Terenowego POLSA w Rzeszowie Michał Pilecki.

Projekt obserwatorium stanowią cztery odrębne stanowiska obserwacyjne pod teleskopy robotyczne. I etap budowy realizowany w latach 2023-2024 obejmuje montaż czterech urządzeń optycznych, w tym dwóch stacji sytemu do triangulacji optycznej Optical Fence oraz szeroko- i wąskokątnej stacji optycznej wchodzących w skład Zautomatyzowanego Systemu Optycznej Obserwacji i Śledzenia Obiektów w Przestrzeni Kosmicznej ASOPEK (SSA_PL). System Optical Fence (firmy Cillium Engineering Sp. z. o o.) służy m.in. do wyznaczania pozycji satelitów na orbitach. W ramach projektu uzyskano zdolność do obserwacji satelitów na orbitach LEO/HLEO, w tym do jednoczesnej obserwacji wielu obiektów wcześniej niekatalogowanych. Dane uzyskiwane są na podstawie jednoczesnej obserwacji z kilku lokalizacji. Zautomatyzowany System Optycznej obserwacji i Śledzenia obiektów w Przestrzeni Kosmicznej ASOPEK (SSA_PL) to unikatowy system obserwacyjny do wykrywania kosmicznych śmieci i niezarejestrowanych satelitów poruszających się na niskich orbitach okołoziemskich, opracowany przez Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych we współpracy z Wojskową Akademią Techniczną oraz firmą Creotech Instruments SA.

Kolejne etapy rozbudowy obserwatorium będą obejmowały pozyskanie i montaż instrumentów optycznych do różnych zastosowań oraz osłony w postaci planowanej kopuły typu clamshell, pozwalającej na posadowienie w niej nawet kilku niezależnych instrumentów optycznych.

Centrum jest jednym z obserwatoriów POLSA rozmieszczonych na całym świecie i realizujących zadania w ramach międzynarodowego Partnerstwa SST (ang. Space Surveillance and Tracking) na potrzeby budowy krajowej oraz globalnej świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej (ang. Space Situational Awareness). Partnerstwo SST zrzesza obecnie 15 krajów europejskich.