CO DALEJ Z FUNDUSZAMI EUROPEJSKIMI DLA POLSKI - TSUE ODDALIŁ SKARGI POLSKI I WĘGIER W SPRAWIE MECHANIZMU WARUNKOWOŚCI.
Otwarta została droga do odebrania Polsce funduszy europejskich za łamanie praworządności. Skutkiem wyroku TSUE może być wstrzymanie wypłaty dla Polski środków nie tylko z tzw. Funduszu Odbudowy oraz wszystkich pieniędzy należnych w ramach wieloletniego unijnego budżetu na lata 2021-2027. Do dyspozycji mamy ok 770 mld zł ( 170 mld EURO).
Środki z UE, wszystkie bądź w części, są zagrożone tak długo, jak długo polski rząd nie zacznie wdrażać i przestrzegać zasad praworządności. Wszystko będzie więc zależało od oceny czy jesteśmy państwem w którym są przestrzegane określone standardy unijne, czy też nie.
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w pełnym składzie orzekł, że mechanizm warunkowości, pozwalający Komisji Europejskiej blokować wypłaty unijne za naruszenie praworządności, nie narusza unijnych traktatów. Wyrok ten otwiera drogę do rozpoczęcia formalnej procedury przeciw Polsce i Węgrom. Już w listopadzie KE wysłała do obu krajów listy z zestawem szczegółowych pytań dotyczących niezależności wymiaru sprawiedliwości.
Wyrok spodziewany, Rzecznik TSUE 2 grudnia 2021 w swojej opinii stwierdził „Należy oddalić skargi Węgier i Polski na system warunkowości wprowadzony w celu ochrony budżetu Unii w przypadku naruszeń zasad państwa prawnego”, jest niewątpliwie ciosem dla rządów Polski i Węgier, które podważały przyjęte 16 grudnia 2020 r. rozporządzenie 2020/2092, potocznie często określane „pieniądze za praworządność". Warto przypomnieć, że zostało ono przyjęte po tym, gdy Rada Europejska, w której zasiadają premierzy lub prezydenci państw UE w tym premier Mateusz Morawiecki, porozumieli się w sprawie wieloletniego budżetu, funduszu odbudowy oraz mechanizmu warunkowości. Zgodnie z tym porozumieniem Komisja Europejska ustalając, że doszło do naruszenia, może zaproponować rozpoczęcie procedury warunkowości wobec rządu UE, a następnie obniżyć lub zawiesić płatności na rzecz tego państwa członkowskiego z budżetu UE. Rozporządzenie w sprawie mechanizmu warunkowości w budżecie UE weszło w życie 1 stycznia 2021 roku.
Co wynika z zapisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rada UE 2020/2092 z 16 grudnia 2020 roku w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii ?
Rozporządzenie to umożliwia Radzie miedzy innymi przyjęcie, na wniosek Komisji, środków ochrony takich jak zawieszenie płatności z budżetu Unii lub zawieszenie zatwierdzenia programu lub programów finansowanych z tego budżetu.
Zasada państwa prawnego wymaga, by wszystkie władze publiczne działały w granicach określonych przez prawo, zgodnie z wartościami, jakimi są demokracja i poszanowanie praw podstawowych pod kontrolą niezawisłych i bezstronnych sądów. Zasada państwa prawnego wymaga w szczególności przestrzegania zasady legalności, która oznacza przejrzysty, rozliczalny, demokratyczny i pluralistyczny proces stanowienia prawa, zasady pewności prawa, zakazu arbitralności w działaniu władz wykonawczych, zasady skutecznej ochrony sądowej, w tym dostępu do wymiaru sprawiedliwości, zapewnianej przez niezawisłe i bezstronne sądy oraz zasady podziału władz.
Niezawisłość i bezstronność sądownictwa powinny być zawsze zagwarantowane, a służby dochodzeniowo-śledcze i prokuratura powinny być w stanie prawidłowo wypełniać swoje zadania. Niezawisłość sądownictwa zakłada w szczególności, że dany organ wymiaru sprawiedliwości jest w stanie wypełniać - zarówno na mocy stosownych przepisów, jak i w praktyce – swe zadania w pełni autonomicznie, bez podległości w ramach hierarchii służbowej, bez podporządkowania komukolwiek, w sposób wolny od nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, pozostając w ten sposób pod ochroną przed ingerencją lub naciskami z zewnątrz, które mogą zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia. Gwarancje niezależności i bezstronności wymagają istnienia zasad, w szczególności co do składu organu, powoływania jego członków, okresu trwania ich kadencji oraz powodów ich wyłączenia lub odwołania.
Poszanowanie państwa prawnego ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla obywateli Unii, lecz również dla inicjatyw gospodarczych, innowacji, inwestycji, spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, który będzie się najlepiej rozwijać tam, gdzie istnieją należyte ramy prawne i instytucjonalne.
W listopadzie 2021 KE wysłała do Polski list z zestawem szczegółowych pytań.
Wątpliwości podnoszone przez Brukselę w dokumencie przekazanym Polsce to nie tylko fundamentalne kwestie niezależności sędziów, czy wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie wyższości prawa krajowego nad unijnym. Komisja pyta, jak w tym kontekście Polska może zagwarantować niezależne dochodzenia i bezstronne wyroki w sprawach dotyczących unijnych pieniędzy. Pyta dlaczego w okresie 2016-20 tylko 33 procent wniosków OLAF (unijnego biura antykorupcyjnego), znalazło swój finał w sądzie? OLAF bada prawidłowość wydawania unijnych pieniędzy, ale nie może występować bezpośrednio do krajowych sądów. Musi złożyć wniosek w prokuratorze i ta decyduje co dalej. W latach 2012-18 nadała ona bieg 79 proc. sprawom zgłoszonych przez OLAF, a w latach 2016-20 tylko 33 proc. Jest to istotne bo Polska jako jeden z niewielu krajów UE nie zgłosiła akcesu do Europejskiej Prokuratury - nowej instytucji, która ma prawo badać sprawy związane z unijnymi pieniędzmi i ma prawo kierować wnioski do sądów. Bruksela musi mieć więc zaufanie do polskich prokuratorów i sędziów.
Polska jest największym beneficjentem funduszy
europejskich.
Dotychczas zrealizowano projekty na wartość powyżej 1bilion 165 mld zł w tym dofinansowanie z funduszy europejskich przekroczyło kwotę 688 mld zł. Ze środków tych zrealizowano ponad 292 tyś projektów. Na Podkarpaciu zrealizowano ponad 17 tyś projektów na wartość ponad 77 mld zł w tym dofinansowanie z funduszy UE przekroczyło 46,7 mld zł.
Polska jest beneficjentem netto to oznacza, że więcej środków otrzymuje niż wpłaca do wspólnego budżetu. Zestawienie transferów finansowych pomiędzy Polską a budżetem UE (stan na koniec grudnia 2021 r.) Transfer z UE do Polski za okres od 1.05. 2004 r - 213 328 160 096 EURO; wpłaty do budżetu UE - 69 787 309 383 EORO. Jak wynika z powyższego saldo netto wynosi 143 369 509 292 EURO.
Czy, kiedy, na co i w jakiej wysokości ostatecznie otrzymamy fundusze europejski z Krajowego Programu Odbudowy oraz w ramach wieloletnich ram finansowych zależy od tego czy polski rząd zacznie wdrażać i przestrzegać zasady praworządności. Do dyspozycji mamy ok 770 mld zł ( 170 mld EURO). Na pieniądze czekają Polacy. Nie zmarnujmy tej szansy!!!
CO DALEJ Z FUNDUSZAMI EUROPEJSKIMI DLA POLSKI - TSUE ODDALIŁ SKARGI POLSKI I WĘGIER W SPRAWIE MECHANIZMU WARUNKOWOŚCI.
Otwarta została droga do odebrania Polsce funduszy europejskich za łamanie praworządności. Skutkiem wyroku TSUE może być wstrzymanie wypłaty dla Polski środków nie tylko z tzw. Funduszu Odbudowy oraz wszystkich pieniędzy należnych w ramach wieloletniego unijnego budżetu na lata 2021-2027. Do dyspozycji mamy ok 770 mld zł ( 170 mld EURO).
Środki z UE, wszystkie bądź w części, są zagrożone tak długo, jak długo polski rząd nie zacznie wdrażać i przestrzegać zasad praworządności. Wszystko będzie więc zależało od oceny czy jesteśmy państwem w którym są przestrzegane określone standardy unijne, czy też nie.
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w pełnym składzie orzekł, że mechanizm warunkowości, pozwalający Komisji Europejskiej blokować wypłaty unijne za naruszenie praworządności, nie narusza unijnych traktatów. Wyrok ten otwiera drogę do rozpoczęcia formalnej procedury przeciw Polsce i Węgrom. Już w listopadzie KE wysłała do obu krajów listy z zestawem szczegółowych pytań dotyczących niezależności wymiaru sprawiedliwości.
Wyrok spodziewany, Rzecznik TSUE 2 grudnia 2021 w swojej opinii stwierdził „Należy oddalić skargi Węgier i Polski na system warunkowości wprowadzony w celu ochrony budżetu Unii w przypadku naruszeń zasad państwa prawnego”, jest niewątpliwie ciosem dla rządów Polski i Węgier, które podważały przyjęte 16 grudnia 2020 r. rozporządzenie 2020/2092, potocznie często określane „pieniądze za praworządność". Warto przypomnieć, że zostało ono przyjęte po tym, gdy Rada Europejska, w której zasiadają premierzy lub prezydenci państw UE w tym premier Mateusz Morawiecki, porozumieli się w sprawie wieloletniego budżetu, funduszu odbudowy oraz mechanizmu warunkowości. Zgodnie z tym porozumieniem Komisja Europejska ustalając, że doszło do naruszenia, może zaproponować rozpoczęcie procedury warunkowości wobec rządu UE, a następnie obniżyć lub zawiesić płatności na rzecz tego państwa członkowskiego z budżetu UE. Rozporządzenie w sprawie mechanizmu warunkowości w budżecie UE weszło w życie 1 stycznia 2021 roku.
Co wynika z zapisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rada UE 2020/2092 z 16 grudnia 2020 roku w sprawie ogólnego systemu warunkowości służącego ochronie budżetu Unii ?
Rozporządzenie to umożliwia Radzie miedzy innymi przyjęcie, na wniosek Komisji, środków ochrony takich jak zawieszenie płatności z budżetu Unii lub zawieszenie zatwierdzenia programu lub programów finansowanych z tego budżetu.
Zasada państwa prawnego wymaga, by wszystkie władze publiczne działały w granicach określonych przez prawo, zgodnie z wartościami, jakimi są demokracja i poszanowanie praw podstawowych pod kontrolą niezawisłych i bezstronnych sądów. Zasada państwa prawnego wymaga w szczególności przestrzegania zasady legalności, która oznacza przejrzysty, rozliczalny, demokratyczny i pluralistyczny proces stanowienia prawa, zasady pewności prawa, zakazu arbitralności w działaniu władz wykonawczych, zasady skutecznej ochrony sądowej, w tym dostępu do wymiaru sprawiedliwości, zapewnianej przez niezawisłe i bezstronne sądy oraz zasady podziału władz.
Niezawisłość i bezstronność sądownictwa powinny być zawsze zagwarantowane, a służby dochodzeniowo-śledcze i prokuratura powinny być w stanie prawidłowo wypełniać swoje zadania. Niezawisłość sądownictwa zakłada w szczególności, że dany organ wymiaru sprawiedliwości jest w stanie wypełniać - zarówno na mocy stosownych przepisów, jak i w praktyce – swe zadania w pełni autonomicznie, bez podległości w ramach hierarchii służbowej, bez podporządkowania komukolwiek, w sposób wolny od nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, pozostając w ten sposób pod ochroną przed ingerencją lub naciskami z zewnątrz, które mogą zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia. Gwarancje niezależności i bezstronności wymagają istnienia zasad, w szczególności co do składu organu, powoływania jego członków, okresu trwania ich kadencji oraz powodów ich wyłączenia lub odwołania.
Poszanowanie państwa prawnego ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla obywateli Unii, lecz również dla inicjatyw gospodarczych, innowacji, inwestycji, spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, który będzie się najlepiej rozwijać tam, gdzie istnieją należyte ramy prawne i instytucjonalne.
W listopadzie 2021 KE wysłała do Polski list z zestawem szczegółowych pytań.
Wątpliwości podnoszone przez Brukselę w dokumencie przekazanym Polsce to nie tylko fundamentalne kwestie niezależności sędziów, czy wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie wyższości prawa krajowego nad unijnym. Komisja pyta, jak w tym kontekście Polska może zagwarantować niezależne dochodzenia i bezstronne wyroki w sprawach dotyczących unijnych pieniędzy. Pyta dlaczego w okresie 2016-20 tylko 33 procent wniosków OLAF (unijnego biura antykorupcyjnego), znalazło swój finał w sądzie? OLAF bada prawidłowość wydawania unijnych pieniędzy, ale nie może występować bezpośrednio do krajowych sądów. Musi złożyć wniosek w prokuratorze i ta decyduje co dalej. W latach 2012-18 nadała ona bieg 79 proc. sprawom zgłoszonych przez OLAF, a w latach 2016-20 tylko 33 proc. Jest to istotne bo Polska jako jeden z niewielu krajów UE nie zgłosiła akcesu do Europejskiej Prokuratury - nowej instytucji, która ma prawo badać sprawy związane z unijnymi pieniędzmi i ma prawo kierować wnioski do sądów. Bruksela musi mieć więc zaufanie do polskich prokuratorów i sędziów.
Polska jest największym beneficjentem funduszy europejskich.
Dotychczas zrealizowano projekty na wartość powyżej 1bilion 165 mld zł w tym dofinansowanie z funduszy europejskich przekroczyło kwotę 688 mld zł. Ze środków tych zrealizowano ponad 292 tyś projektów. Na Podkarpaciu zrealizowano ponad 17 tyś projektów na wartość ponad 77 mld zł w tym dofinansowanie z funduszy UE przekroczyło 46,7 mld zł.
Polska jest beneficjentem netto to oznacza, że więcej środków otrzymuje niż wpłaca do wspólnego budżetu. Zestawienie transferów finansowych pomiędzy Polską a budżetem UE (stan na koniec grudnia 2021 r.) Transfer z UE do Polski za okres od 1.05. 2004 r - 213 328 160 096 EURO; wpłaty do budżetu UE - 69 787 309 383 EORO. Jak wynika z powyższego saldo netto wynosi 143 369 509 292 EURO.
Czy, kiedy, na co i w jakiej wysokości ostatecznie otrzymamy fundusze europejski z Krajowego Programu Odbudowy oraz w ramach wieloletnich ram finansowych zależy od tego czy polski rząd zacznie wdrażać i przestrzegać zasady praworządności. Do dyspozycji mamy ok 770 mld zł ( 170 mld EURO). Na pieniądze czekają Polacy. Nie zmarnujmy tej szansy!!!
Teresa Kubas-Hul
Ekonomista, ekspert w zakresie funduszy europejskich, adiunkt/pełnomocnik rektora WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej. Radna Sejmiku Województwa Podkarpackiego w latach 2006-2018 (III, IV i V) w tym przewodnicząca sejmiku w latach 2010-2013; z-ca Prezesa PARP w latach 2013-2016; pełnomocnik/dyrektor RARR. SA w latach 1995-2008.
![Jaka jest przyszłość Aglomeracji Rzeszowskiej? [ZDJĘCIA]](https://static2.rzeszow-info.pl/data/articles/sm-4x3-jaka-jest-przyszlosc-aglomeracji-rzeszowskiej-zdjecia-1730200842.jpg "Jaka jest przyszłość Aglomeracji Rzeszowskiej? [ZDJĘCIA]")
Komentarze