O tradycji polskiego szkolnictwa elementarnego w Instytucie Pedagogiki UR

Program ten został ustanowiony przede wszystkim dla wsparcia działań zmierzających do upowszechniania nauki oraz budowania współpracy między podmiotami funkcjonującymi w obszarze nauki a przestrzenią społeczno-gospodarczą.

Liderem projektu jest prof. dr. hab. Roman Pelczar. Zespół pod jego kierownictwem przygotował projekt, którego celem jest uaktualnienie i pogłębienie badań naukowych nad polskim dziedzictwem edukacyjnym, będącym ważnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego, a następnie ich upowszechnienie. 

– Definiując pojęcie polskiego dziedzictwa edukacyjnego jako przedmiotu badań w projekcie, uznaliśmy, iż jest nim tradycja polskiego szkolnictwa elementarnego w okresie autonomii w Galicji oraz szkolnictwa powszechnego II Rzeczypospolitej, szczególnie w aspekcie oddziaływań wychowawczych na młodzież i społeczeństwo, a także mających na celu budowanie tożsamości narodowej oraz kształtowanie postaw patriotycznych, obywatelskich i propaństwowych – tłumaczy prof. dr hab. Roman Pelczar.

Trzon zespołu projektu tworzą pracownicy naukowo-dydaktyczni związani z Instytutem Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego. Oprócz prof. dr. hab. Romana, na co dzień kierownika Zakładu Historii Myśli Pedagogicznej, są to – dr Hubert Sommer oraz koordynujący całokształt działań dr Paweł Juśko. Ponadto skład zespołu uzupełniają: emerytowany profesor UR dr hab. Edmund Juśko, dr hab. prof. nadzw. Andrzej Niedojadło i prof. Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie dr hab. Jan Ryś.

W ramach komponentu naukowego w projekcie opracowano i wydano dwie monografie naukowe. Pierwszą jest praca pt. „Wychowanie narodowe i patriotyczne w polskich szkołach ludowych w Galicji w latach 1772–1918” (Wyd. UR, Rzeszów 2023) autorstwa profesorów Romana Pelczara i Jana Rysia. Druga nosi tytuł „Wartości patriotyczne i narodowe w procesie dydaktyczno-wychowawczym w szkołach powszechnych II Rzeczypospolitej” (Wyd. UR, Rzeszów 2023) i została przygotowana przez profesorów Edmunda Juśko i Andrzeja Niedojadło. Z perspektywy osiągnięcia celów projektu istotną inicjatywą wydawniczą jest także publikacja o charakterze albumowym pod tytułem „Galicyjska szkoła ludowa i szkoła powszechna II Rzeczypospolitej – polskie dziedzictwo edukacyjne i kulturowe” (oprac. P. Juśko, H. Sommer, Wyd. UR, Rzeszów 2023). Prezentuje ona, za pomocą syntetycznych tekstów oraz materiału fotograficznego i ilustracyjnego, najważniejsze obszary pracy wychowawczej polskich szkół elementarnych autonomicznej Galicji i II RP, ukierunkowanej na propagowanie wartości patriotyczno-obywatelskich – w tym między innymi zagadnienia uroczystości szkolnych, organizacji uczniowskich, wycieczek szkolnych, czy też znaczenia wychowania religijnego. Album uzyskał także konwersję na formę wystawy, która technicznie eksponowana jest na 15 roll-upach. Była ona prezentowana dotychczas podczas Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Państwo i edukacja – w rocznicę 250-lecia utworzenia Komisji Edukacji Narodowej”, zorganizowanej 13 października przez Akademię Zamojską w Zamościu, a także w na spotkaniu z młodzieżą w II Liceum Ogólnokształcącym w Rzeszowie, jak również na konferencjach z kadrą kierowniczą szkół i placówek oświatowych realizowanych przez Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie.

Ponadto zespół projektu przygotował, we współpracy z Polskim Radiem Rzeszów cykl pięciu audycji podcastowych, tematycznie związanych z problematyką projektu.

Wydawnictwa będące rezultatem projektu, oprócz wersji tradycyjnej, zostały udostępnione 
w wersji cyfrowej w Bibliotece Cyfrowej POLONA oraz w Repozytorium Uniwersytetu Rzeszowskiego. Z kolei addycji podcastowych można wysłuchać na stronie internetowej Polskiego Radia Rzeszów oraz na platformie Spotyfy.