Urlop ojcowski - na jakich warunkach i komu przysługuje?

Coraz częściej ojcowie czynnie uczestniczą w wychowaniu dzieci i chętnie korzystają z prawa do zasiłku macierzyńskiego. Są oni uprawnieni do skorzystania z płatnej opieki nad potomkiem w postaci urlopu rodzicielskiego i macierzyńskiego, jeśli polegają ubezpieczeniu chorobowemu w przypadku narodzin lub przyjęcia dziecka na wychowanie. Jednak najczęściej korzystają z - przeznaczonego jedynie dla nich - urlopu ojcowskiego.

Rodzicom nowonarodzonego dziecka przysługuje łącznie 61 tygodni wolnych od pracy. Na nie, składają się urlop rodzicielski i macierzyński. Ta sama zasada obowiązuje również opiekunów, którzy przyjęli dziecko na wychowanie. Ten okres może być jednak dłuższy dla rodziców, którzy przyjęli na wychowanie, bądź którym urodziło się więcej niż jedno dziecko. To samo tyczy się rodziców dziecka, które posiada zaświadczenie „Za życiem”.

Ponadto, panowie mają prawo do urlopu ojcowskiego. Trwa on dwa tygodnie i przeznaczony jest wyłącznie dla nich. Podczas korzystania z niego, otrzymują płatny zasiłek macierzyński (o ile podlegają ubezpiecznie chorobowemu). 

Tylko od stycznia do kwietnia tego roku zasiłek macierzyński w regionie pobrało ponad 18,3 tys. rodziców, z czego ponad 3,3 tys. to ojcowie – informuje Wojciech Dyląg – regionalny rzecznik prasowy ZUS w woj. podkarpackim.

Kiedy tata może być na macierzyńskim?

Przy urodzeniu bądź przyjęciu na wychowanie jednego dziecka, urlop macierzyński trwa 20 tygodni.

Zdecydowanie częściej to kobiety z niego korzystają i zostają z nowonarodzonym dzieckiem w domu. Powodem tego jest zapewne fakt, że pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego jest zarezerwowane tylko dla matki. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach ojciec może w tym czasie przejąć opiekę nad noworodkiem 

– wyjaśnia rzecznik

Natomiast, jeżeli po 14 tygodniach od urodzenia dziecka, mama będzie chciała wrócić do pracy, to maluchem może zaopiekować się ubezpieczony tata. Z takiej możliwości urlopu macierzyńskiego w całym kraju skorzystało ponad 2,7 tys. mężczyzn. 

Komu przysługuje urlop rodzicielski?

Po zakończonym urlopie macierzyńskim, obojgu rodzicom przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego. Od 26 kwietnia br. okres tego urlopu został wydłużony z 32 do 41 tygodni (w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka) i z 34 do 43 tygodni - w przypadku więcej niż jednego dziecka.  Urlop rodzicielski może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach, nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia. Urlop może zostać udzielony w nie więcej niż pięciu częściach. Każdemu z rodziców przysługuje wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Jeśli ubezpieczona mama wykorzystała już urlop rodzicielski w maksymalnym wymiarze, to pozostałe 9 tygodni może wykorzystać już tylko drugi rodzic. Na Podkarpaciu, ZUS wypłacił zasiłek z tego tytułu tylko 99 ojcom.

Urlop tylko dla ojca

Niezależnie od urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, ubezpieczonemu ojcu dziecka przysługuje wspomniany urlop ojcowski. Trwa on 2 tygodnie. 

Należy pamiętać o tym, że urlop ojcowski można wykorzystać do dnia, w którym dziecko skończy 12 miesiąc życia, albo dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat. Jeśli ojciec miał prawo do urlopu ojcowskiego w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej tj. 26 kwietnia 2023 r., to może skorzystać z tego urlopu do ukończenia przez dziecko drugiego roku życia albo 14 roku życia, o ile nie upłynęły 24 miesiące od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie tego dziecka

 – dodaje rzecznik.

W województwie podkarpackim, na urlopie ojcowskim w ciągu czterech miesięcy 2023 r. było 3232 mężczyzn.